Yer-Su Seramik

Toprak; benim çalışmalarımda  bir malzeme olarak değil; hatırlayan bir varlık olarak ele alınır. Çamur, yalnızca biçim verilen bir madde değil, binlerce yıllık bir arkaik belleğin taşıyıcısı olarak görülür. Yer–Su Seramik, bir üretim faaliyeti olmaktan çok, hatırlama ve hatırlatma niyetiyle konumlanır.

Yer–Su adı, eski Ön Türk inanç dünyasında doğayı, yaşamı ve kozmik dengeyi koruduğuna inanılan Yer–Su ruhlarına dayanır. Bu kavram, insanın toprak ve su ile kurduğu ilişkinin yalnızca fiziksel değil, ruhsal ve ontolojik bir bağ olduğunu vurgular. Orhun Yazıtları’nda açık biçimde geçen Yer–Su ifadesi, tarihsel bir referans olmanın ötesinde; belleğin taşa kazınmış hali olarak kabul edilir. Üretim sürecinde, formun yalnızca estetik değil; ruhsal bir dengeyi gözetmesi amaçlanır. Biçimin, ancak bu denge içinde anlam kazanacağı kabul edilir.

Orhun Yazıtları, burada yalnızca bir yazı sistemi ya da siyasal metin olarak ele alınmaz. Taş, söz ve sembolün birleşerek kalıcı bir bilinç yarattığı erken bir eşik olarak değerlendirilir. Seramik de bu düşünce çizgisinde, kırılabilir olmasına rağmen yok olmayan; gömülse bile çağrıldığında yeniden konuşabilen bir hafıza nesnesi olarak görülür.

Ön Türk dünyası, belirli bir zaman dilimine sıkıştırılmadan; Sibirya’dan Altaylara, bozkırlardan nehir havzalarına uzanan sürekli akan bir bilinç alanı olarak ele alınır. Bu alan içinde dolaşan semboller –geyik, kurt, güneş, spiral, dağ ve su– dekoratif ögeler olarak değil; kolektif bilinçdışında karşılığı olan arketipsel işaretler olarak kabul edilir. Bu sembollerin, farklı dönemlerde ve coğrafyalarda tekrar tekrar ortaya çıkması, unutulamaz olmalarından kaynaklanır.

Sakalar ve İskitler aracılığıyla şekillenen hayvan üslubu, hareketin, dönüşümün ve sürekliliğin dili olarak değerlendirilir. Spiral, yalnızca bir biçim değil; zamanın döngüsel doğasına dair kadim bir anlatım olarak görülür. Güneş, merkez ve yön arketipi olarak ele alınır. Yer–Su Seramik’te bu sembollerin yeniden icadı değil; çağdaş formlar içinde yeniden görünür kılınması hedeflenir.

Türk mitolojisi ve şamanik düşünce, dünyayı parçalara ayırmadan kavrayan bir algı biçimi olarak temel alınır. Görünen ile görünmeyen, yer ile gök arasında keskin sınırlar olmadığı varsayılır. Bu yaklaşımda, nesnenin yalnızca işlevsel değil; eşlik eden, dönüştürücü bir nitelik taşıması istenir. Seramik formların, gündelik yaşam içinde fark edilmeden var olan; ancak temas edildiğinde derinlik hissi uyandıran totemsel nesneler olarak konumlanması amaçlanır.

Truva ve Etrüsk kültürleri, Anadolu ile temas etmiş; bu coğrafyanın çok katmanlı tarihsel yapısına eklemlenmiş kültürel katmanlar olarak ele alınır. Bu katmanlar, doğrudan temsil edilmekten çok; arka planda hissedilen bir kültürel derinlik olarak varlık gösterir.

Tarih, tek bir tarihsel eşik üzerinden okunmaz. 1071, bir başlangıç değil; uzun bir sürecin görünür bir sonucu olarak değerlendirilir. Atatürk’ün Türk Tarih Tezi ve Anadolu’nun Türkler için binlerce yıllık bir beşik olduğuna dair yaklaşımı, bu çerçevede ele alınır. Bu bakış açısının, insanı dar zaman çizgilerinden kurtaran ve köken bilincini derinleştiren bir zemin sunduğu kabul edilir. Yer–Su Seramik, bu zihinsel alanla estetik bir bağ kurmayı amaçlar.

Altaylardan Sibirya’ya, oradan Anadolu’ya uzanan göç hattı; bir yer değiştirmeden çok, belleğin taşınması olarak değerlendirilir. Toprak değişse bile sembollerin ve anlamların sürekliliğini koruduğu varsayılır. Üretimde bu sürekliliğin izlerinin gözetilmesi hedeflenir.

Yer–Su Seramik’te geçmişin doğrudan kopyalanması amaçlanmaz. Arkaik ve mitolojik köklerin, çağdaş yaşamla temas edebilen modern formlar aracılığıyla yeniden anlam kazanması hedeflenir. Her parça el yapımıdır ve seri üretime karşı bilinçli bir duruşu temsil eder. Üretilen nesnelerin, kullanıcısını fark edilmeden hatırlamaya ve sorgulamaya yönlendirmesi amaçlanır.

Yer–Su Seramik, arkaik belleğin bugünkü zamana bırakılmak istenen sessiz bir iz olarak konumlanır.

Ufuk ÖZÇİZME / Seramik Sanatçısı